خود کنترلی و تأثیر روزه در کنترل رفتارها
خود کنترلی یا Self Control را میتوان مهمترین واژه در روانشناسی دانست. چرا که بیشتر رفتارهای انحرافی فرد از عدم خود کنترلی نشأت میگیرد. روزه یکی از بهترین راهها برای خود کنترلی میباشد زیرا تیشه به ریشه تمامی رفتارهای انحرافی فرد میزند. بههمینمنظور قصد داریم عنوان مقاله این هفته سایت انگیزشی بازتاب باور را به خود کنترلی و نقش روزه در کنترل رفتارهای انحرافی اختصاص دهیم.
خود کنترلی چیست؟
قبل از هر چیزی لازم است بدانیم خود کنترلی چیست؟
خود کنترلی به توانایی کنترل رفتار و جهتدار کردن آن برای رسیدن به یک هدف خاص و پرهیز از وسوسه و گفتوگوهای منفی میگویند. برای مثال روزه گرفتن باعث تقویت اراده و ساکت نمودن گفتوگوها وسوسههای منفی میگردد. در اینجا تقویت اراده و جهتدار کردن رفتار، ساکت نمودن گفتوگوهای ذهنی و پرهیز از وسوسه می باشد.
تأثیر روزه بر کنترل رفتار
اجازه دهید این بخش را با آیهای از قرآن کریم آغاز کنیم؛ خداوند در سوره بقره آیه 183 می فرماید:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ
ای افرادی که ایمان آوردهاید! روزه بر شما نوشته شده، همانگونه که بر کسانی که قبل از شما بودند نوشته شد؛ تا پرهیزکار شوید.
اگر با دقت به معنی این آیه توجه کنیم به این نکته میرسیم که روزه دقیقاً همان مفهوم خود کنترلی است. همانگونه که در توضیحات بالا نیز به تعریف خود کنترلی اشاره کردیم، خود کنترلی همان پرهیز از کارها و وسوسههای منفی است. افراد روزهدار با توجه به عقاید و باورهای خالصی که دارند اصولاً رفتارهای انحرافی و گفتوگوهای منفی که در اسلام به اسم نجواهای شیطان نام برده میشود، را بهخوبی کنترل میکنند.
روزه نه تنها در دین اسلام، بلکه در سایر ادیان نیز از آن بهعنوان بهترین راه برای کنترل کردن لذتهای زودگذر و تزکیه نفس یاد میکنند. برای مثال گاندی در طول سال در روزهای مشخص هفته روزه بود و بهعنوان یکی از بهترین راهها برای نمود و رشد نام میبرد.
چرا روزه باعث خود کنترلی میشود؟
اگر بخواهیم مبحث روزه را کامل زیر ذرهبین قرار دهیم یقیناً باید دهها مقاله در چند ماه منتشر کنیم، اما مبحثی که به این مقاله مرتبط است نقش روزه در خود کنترلی و جهتدار کردن رفتارها است .
کنترل احساسات و هیجانات نیازمند توانایی فردی است که همواره بهدلیل کسب پاداشها یا جلوگیری از بسیاری از مجازاتها انجام میدهد. اصطلاح روانشناسی این تعریف (self-regulation) که در زبان فارسی با نام خود تنظیمی آماده است.
خودکنترلی در اسلام
همانگونه که در توضیحات بالا نیز اشاره کردیم خودکنترلی یکی از مهمترین تکنیکها برای مدیریت بر خویشتن است. زمانیکه فرد بتواند این ویژگی را تقویت کند بهراحتی میتواند از رفتارهای انحرافی دوری کند. دراینموقع است که فرد به هر آنچه میخواهد میرسد.
برای مثال در آموزههای دینی رسیدن به کمال و در روانشناسی تحقق اهداف را میتوانیم مهمترین بازخورد خود کنترلی بدانیم.
بیایید با هم ارزش و جایگاه کسی که خودکنترلی را تقویت میکند نزد خدا را بررسی کنیم. همانگونه که در توضیحات فوق نیز به معنی خودکنترلی اشاره کردیم درواقع همان پرهیز از کارها و رفتارهای ناشایست است و قرآن کریم از این افراد به عنوان پرهیزکار نام میبرد.
خداوند در قرآن کریم میفرماید:
إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ ۚ
در حقيقت ارجمندترين شما نزد خدا پرهيزگارترين شماست.
درواقع بزرگترین ثمره خودکنترلی، تقواست و این دو با هم رابطه کاملاً مستقیم دارند. بهایندلیل است بارها در مقالات سایت بازتاب باور به این نکته اشاره کردهایم که بزرگترین راهنمای بشریت کتاب قرآن کریم است زیرا تمامی مواردی که برای رشد انسان لازم است را میتوان در قرآن یافت.
همچنین خداوند در سوره شمس آیه 9 میفرماید:
قَدْ أَفْلَحَ مَن زَكَّاهَا
هر کس نفس خود را پاک و تزکیه کرده، رستگار شده
اجازه دهید در این بخش سری به دیوان سعدی شیرازی بیندازیم تا ببینیم به چه زیبایی به تأثیر روزه در خود کنترلی اشاره کرده است.
اندرون از طعام خالی دار/ تا در او نور معرفت بینی
تهی از حکمتی به علت آن/ که پُری از طعام، تابینی
این ابیات به حدی واضح و شیوا سروده شده که در این مورد نیازی به توضیح نیست.
راههای تقویت خود کنترلی
در این بخش قصد داریم به راههای تقویت خودکنترلی بپردازیم. هرچند در بخشهای مختلف همین مقاله به تأثیر روزه بر خودکنترلی اشاره کردیم اما از آنجا که بیشتر کاربران گرامی مستقیماً سراغ راه کارها میآیند، لازم میدانیم در این قسمت نیز به این مورد اشاره کنیم.
- روزه
یکی از بهترین راه برای تقویت اراده و خود کنترلی، روزه است. افراد روزهدار بهواسطه اعتقاد و باور خالص خود افرادی پرهیزکار و با تقوا هستند که در طول روز اجازه پردازش مغز خود روی افکار منفی را نمیدهند. از آنجا که نفس هر کس راه هدایت، تغییر و رشد فردی او میباشد به کمک روزه می توان به تزکیه نفس پرداخت، عنوان مقاله نیز حاکی از اهمیت این مسئله است.
- تقویت اراده
هرچند افراد با کمک روزه بهصورت ناخودآگاه شاهد تقویت اراده خود هستند اما افرادی که بنا به هر دلیلی تمایلی به استفاده از تکنیک اول را ندارند میتوانند راههای تقویت اراده را امتحان کنند. ما بهصورت کامل این مبحث را زیر ذرهبین قرار دادهایم. کافی است برای مطالعه مقاله تقویت اراده اینجا کلیک کنید.
- هدفگذاری صحیح
افرادی که برای خود در زندگی اهداف کوتاهمدت یا بلندمدت انتخاب کردهاند از خود کنترلی بالایی برخوردار هستند، هنگامیکه ما برای زمان مشخصی هدفگذاری میکنیم و هدفهایمان را مشخص میکنیم، ضمیر ناخودآگاهِ ما هم شروع به برنامهریزی میکند و مطابق یک برنامه خاص، ما را بهسمت هدفمان هدایت میکند. همین امر کافی لست که رفتار و اعمال فرد جهتدار شده و از انجام کارهای بیهوده سرباز زند.
هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.