عزت نفس چیست ؟ راه های افزایش و تقویت عزت نفس
عزت نفس یا حرمت نفس/به انگلیسیSelf-esteem اصطلاحی در روانشناسی می باشد که مشخص می کند میزان ارزشمندی فرد نزد خود چه مقدار و در چه حدی است. تعریف های زیادی در مجلات و مقالات روانشناسی شنیده ایم و راه‌کارهای زیادی برای تقویت عزت نفس دیده ایم، اما می توان به ساده‌ترین شکل ممکن احترام به نفس را تعریف کرد. در نگاه کلی عزت نفس به اهمیت و ارزشی که فرد برای خود قائل است، می دانند و هر چه فرد به خود ارزش و اهمیت دهد در واقع عزت نفس وی نیز به همان اندازه بالا است. قبلاً در یک مقاله به بررسی اعتماد به نفس و راه های عملی بالا بردن اعتماد به نفس پرداختیم در این مقاله می خواهیم بدانیم عزت نفس چیست و چگونه آن را افزایش دهیم.
تفاوت حرمت نفس و اعتماد به نفس
برخی حرمت نفس را همان اعتماد به نفس می دانند و برای هر دو یک تعریف دارند اما با وجود شباهت هایشان، روانشناسان دو تعریف کاملاً متفاوت برای آنها دارند. عزت نفس همانگونه که در شروع مقاله نیز به آن اشاره شد Self–esteem یا عزت نفس به میزان ارزشمندی فرد نزد خود چه مقدار و در چه حدی است یا به‌طورعامیانه بگوییم فرد چه مقدار خود را دوست دارد و در شکست ها و موفقیت ها به یک اندازه به خود احترام می گذارد.
اما اعتماد به نفس Self–Confence به توانایی‌های یک فرد برای انجام کار گفته می شود برای مثال فردی که راننده خوبی است یعنی در آن کار مهارت دارد و اعتماد به نفس رانندگی در فرد بالاست اما این دلیل نمی شود که فرد عزت نفس بالایی نیز داشته باشد.
برخی نیز می گویند که عزت نفس یک استعداد است و در برخی از افراد این استعداد وجود دارد و به‌صورت ناخودآگاه برخی از افراد ذاتاً خودشان را دوست دارند و میزان ارزشمندی در آنها بالاست اما به هیچ وجه این‌گونه نیست و نمی توان احترام به خود را استعداد دانست. احترام به خود و میزان آن به عوامل بسیار زیادی بستگی دارند برای مثال یکی از عواملی که در آن دخیل است اطرافیان و خانواده است.
می توان گفت عزت نفس نیز همانند باور از بدو تولد شروع به شکل گرفتن می کند. (اگر تمایل دارید مقاله باور چیست و باورها چگونه شکل می‌گیرند را مطالعه کنید اینجا کلیک کنید).
کودکی که در خانواده با عزت نفس کم به دنیا می آید به احتمال بسیار زیاد او نیز از حرمت نفس پایینی برخوردار خواهد بود مدام به او می گویند در جمع مؤدب باش و حرف نزن تا کسی از تو سؤال نکرده است نباید چیزی گفت که در ادامه کامل به این دلایل و عواملی که باعث می شود فرد میزان احترام به خود پایین بیاید خواهیم پرداخت.
دلایل کمبود احترام به نفس چیست؟
تا این بخش مقاله با هم احترام به نفس را تعریف کردیم و تا با آن آشنا شدیم، برای هر کدام از ما این سؤال پیش می آید که چه دلایلی باعث می شوند که عزت نفس در فرد کاهش پیدا کند و تمایل داریم با شناخت این عوامل و دلایل بدانیم ریشه این کمبود ها کجاست و از کجا آب می خورند. زمانی که ما با این عوامل آشنا می شویم مانند این است دسته کلیدی به ما داده باشند و در مقابل یک در بسته قرار گرفته باشیم، چند کلید در را باز می کند و با شناسایی آن می توانیم براحتی در را بگشاییم. با شناخت عواملی که موجب کاهش و کمبود حرمت نفس می شوند می توانیم ریشه آنها را پیدا کرده و برای تقویت و افزایش عزت نفس به کار ببریم. در این بخش می خواهیم دلایل کمبود عزت نفس بپردازیم و به مهمترین آنها خواهیم پرداخت.
- خانواده و اطرافیان
شاید بتوان گفت مهمترین دلیل کمبود احساس ارزشمندی در افراد خانواده و اطرافیان می باشند. در پاراگراف بالا تا حدودی در مورد این بخش توضیح دادیم حال می خواهیم کامل‌تر این موضوع را زیر ذره‌بین قرار دهیم که چگونه خانواده در شکل گیری عزت نفس نقش دارند؟ کودک در خانواده همیشه از عزت نفس و اعتماد به نفس بسیار بالایی برخوردار است برای مثال کودک همیشه بهترین چیزها را برای خود می خواهد، همیشه بهترین لباس ها و اسباب بازی ها را برای خود انتخاب می کند، فقط دوست دارد به او خوش بگذرد به همین خاطر روی نظر و خواسته خود بسیار پافشاری می کند. به مرور خانواده و اطرافیان با باورهایی که دارند این‌گونه به کودک یاد می دهند که حقیقت آن چیزی است که بزرگتر ها می گویند. کودک این مسئله را قبول می کند سپس خانواده و بزرگترها به کودک این‌گونه می‌گویند که:
- نباید روی حرف دیگران حرف زد حتی اگر حق با تو باشد.
- در جمعی که بزرگتر از تو حضور دارد به هیچ عنوان صحبت نکن.
- برای احترام به دیگران از حق خودت بگذر.
و امثال این‌ها که خانواده به کودک می گویند برای اینکه از دید دیگران یک کودک مؤدب باشی باید این ها را رعایت کنی! در واقع مشخصه های کودک مؤدب همین ها هستند. کودک با تکرار این رفتارها به مرور قبول می کند که باید خود را فدای دیگران کند و این کار باعث می شود که دیگران از او راضی باشند به‌همین‌خاطر خود را در تنگنا قرار می دهد تا رضایت دیگران را به دست آورد. این‌گونه است که از طرف خانواده بزرگترین لطمه را می خورد و عزت نفس کودک به‌شدت پایین می آید. خبر خوب این است که همیشگی نیست و با کارکردن روی خود ، می توان آن را تقویت کرد در ادامه مقاله کمی پایین‌تر به این نکته خواهیم پرداخت. فعلاً به دلایل دیگری که موجب کمبود احساس احترام به خود و حرمت نفس می باشد اشاره خواهیم کرد.
- اظهار نظر اطرافیان ( حرف مردم)
چرا بیشتر روانشناسان و مشاوران در زمینه روانشناسی و موفقیت از این عامل به عنوان سم عزت نفس می دانند؟ به راستی چرا نظرات دیگران باعث می شوند که ما کمتر به خود احترام بگذاریم و کمتر خود را دوست داشته باشیم؟ همانگونه که در بالا اشاره کردیم از کودکی طوری وارد ضمیر ناخودآگاهمون شده که نهایت و سر انجام هرکار، تحت هر شرایطی باید رضایت طرف مقابل را به همراه داشته باشد به‌همین‌خاطر حرف ها و اظهار نظر دیگران برایمان مهم تر از دیدگاه ها و نظرات خودمان است. همین عامل باعث شده است که برای جلوگیری از دیدگاه ها و اظهار نظر دیگران آنگونه که خود دوست داریم رفتار نکنیم.
- شکست های گذشته
یکی دیگر از عوامل مهمی که در کمبود عزت نفس نقش اساسی را ایفا می کند شکست هایی است که در گذشته شاهد آن بودیم. در گذشته کارهایی بوده که می خواستیم آن را انجام دهیم اهدافی بوده که می خواستیم به آن برسیم، خواسته هایی بوده که آرزوی تحقق آن را داشته ایم اما به هر دلیلی انجام آن یا رسیدن به آن هدف مسیر نبوده و سرانجام موجب شکست شده است. ما به جای اینکه با دیدی مثبت به قضیه نگاه کنیم همواره در آن شرایط خود را سرزنش کرده ایم و با الفاظی شبیه (دست و پا چلفتی)،(به درد هیچ کاری نمیخوری)،( عرضه انجام یه کار کوچیک را هم نداری )،(لیاقت ندارم چون من ضعیفم) خود را بارها سرزنش کرده ایم. شاید بعد از چند ساعت از این گفته ها پشیمان شویم اما متأسفانه وارد ضمیر ناخودآگاه شده و او هم قبول کرده و بازتاب این عمل، کاستن و افت چند درجه ای عزت نفس مان است
هرچند دلایل دیگر بسیاری نیز وجود دارند و ما فقط به ۳ دلیل از مهمترین آنها پرداختیم که شما را بیشتر با دلایل کمبود حرمت نفس آشنا کنیم و بدانید که عزت نفس پایین ما از کجا نشأت می گیرند. حال نوبت به آن رسیده است که بدانیم چگونه باید احساس ارزشمندی را در خود تقویت کرده و چه‌کار باید بکنیم که خودمان را بیشتر دوست داشته باشیم و به خود بیشتر احترام بگذاریم؟
چگونه عزت نفس خود را افزایش دهیم؟
تا این بخش از مقاله با همدیگر خواندیم که عزت نفس چیست و مهمترین دلایل برای کمبود احترام به نفس و خویشتن را با هم بررسی کردیم در این بخش با همدیگر به این سوال پاسخ خواهیم داد که با این اوصاف و شرایط چگونه عزت نفس را در خود افزایش و تقویت کنیم؟
.jpg)
- به خودتان عشق بورزید و با خود مهربان باشید
تحت هر شرایطی خودتان را دوست داشته باشید چه هنگام شکست چه هنگام موفقیت! برخی از افراد تا شکست می خورند سریعاً در برابر خود موضع گرفته و خود را مقصر می دانند برخی پا فراتر نهاده و از کلمات بسیار زننده برای خود استفاده می کنند. اگر کاری را انجام دادید و نتیجه آنگونه نبود که شما انتظار داشتید به خودتان بگویید پس نشان می دهد کارم را درست انجام می دهم زیرا این چالشی که با آن برخوردم همان چالشی است که افراد موفق پیشتر آن را تجربه کرده اند پس لیاقت دارم موفق بشم و به خواسته ام برسم. یا بعضاً برخی دیگر را می بینیم که هنگامی که موفق می شوند و کار را به نحواحسن انجام می دهند سریعاً به خود می گویند خب این کار راحت است و هرکسی آن را می تواند انجام دهد و من کار آن‌چنان بزرگی نکردم. این حرف ها باعث خواهد شد که عزت نفس شخص به‌شدت پایین آمده و این‌گونه قبول می کند که کار و موفقیت وی هیچ ارزشی نداشته است. تحت هر شرایطی با خود مهربان باشید و به خودتان عشق بورزید.
- موفقیت های گذشته خود را لیست کنید
یکی از مهمترین و کارآمدترین راه برای افزایش حرمت نفس، لیست کردن موفقیت های گذشته است و برای هر کدام فکر کنید و بنویسید که حاضر بوده اید چه کارهایی را انجام دهید. شاید از خودتان بپرسید این کار چه سودی دارد. زمانی که بخواهیم کاری را انجام دهیم دوست داریم کسی باشد و به ما کمک کند تا کار را به بهترین شکل ممکن انجام دهیم. زمانی که در آن کار موفق شویم همیشه نیکی و خوبی که فرد در حق ما داشته است را به یاد خواهیم داشت و او را دوست داریم. حال اگر آن فرد خود ما باشیم و هربار به آن کارها فکر کنیم و از خود تشکر کنیم آیا می دانید تا چه حد باعث می شود احساس ارزشمندی کنیم و عزت نفس ما تا چه حد تقویت می شود؟ پس هم اکنون یک قلم و کاغذ بردارید و از دوران کودکی تا اکنون هر موفقیتی را که به دست آوردید بنویسید و بسته به بزرگی موفقیت برای خود جایزه تعیین کنید.
برای مثال ده موفقیت بزرگ زندگی خود را از بین تمامی موفقیت هایی که به دست آورده اید برگزینید و برای هرکدام یک جایزه تعیین کنید فرضاً برای بزرگترین موفقیتی که در گذشته به دست آورده اید، خود را به یک رستوران دعوت کنید و به تنهایی غذای مورد علاقه تان را سفارش دهید. ناخودآگاه شما در آن لحظه به‌شدت احساس شادی و رضایت از خود و کارکرد سیستم بدن دارد و احساس رضایت و ارزشمندی تمام وجود را در آن لحظه فرا می گیرد چنانچه این کارها را چندین بار تکرار کنید، باعث خواهد شد که عزت نفس شما بسیار افزایش یابد.
- هر شب مواردی که باعث می شود عزت نفس شما افزایش یابد را بنویسید
شما باید کاری کنید که ذهن شما قبول کند شما عاشق خودتان هستید و خیلی خودتان را دوست دارید. یکی از بهترین راه کارها برای وادار کردن ذهن جهت قبول اینکه شما فرد خودتان را دوست دارید این است که مواردی که باعث می شود عزت نفس در شما تقویت شود را بنویسید. در زیر چند مورد از این موارد را با هم بررسی می کنیم. شما هر چه را که خود می دانید برای تقویت حرمت نفس‌تان مفید است را بنویسید موارد پایین صرفا‍ً مثال می باشند.
من خودم را دوست دارم و لایق بهترین ها هستم زیرا که:
- ظاهر و تیپ من بسیار شیک و مرتب است.
- در فلان کار یا تخصص سر رشته دارم
- اخلاقم با خودم و دیگران بسیار خوب است.
- سعی می کنم هر روز با چالش و اهداف تازه ای روبه رو شوم.
- توانسته ام مدرکم را در دانشگاه بگیرم
- و….
- تصویر ذهنی درستی از خود داشته باشید
اغلب افرادی که از کمبود عزت نفس رنج می برند می توان این نشانه را در آنها پیدا کرد که تصویر درستی از خود در ذهن ندارند. اگر از آنها درباره خودشان سؤال کنید اکثراً نظرشان منفی است و اگر به شما چیزی نگویند صددرصد در دل خود یا هنگامی که تنها هستند خود را سرزنش می کنند و در کل خود را آدمی به درد نخور توصیف می کنند. شما سعی کنید همیشه تصویر درستی از خود در ذهن داشته باشید همان طور که پیشتر اشاره شد حرمت نفس یعنی به میزان احترام و خود ارزشمندی که شخص نسبت به خود دارد می گویند. چون همه چیز از ذهن آغاز می شود پس خود را همیشه فرد مهمی تصور کنید همیشه وقتی در جمعی قرار می گیرید این‌گونه تصور کنید که شما فرد مهمی هستید و دیگران دوست دارند با شما هم‌کلام شوند این تصور باعث می شود خودتان را بیشتر دوست داشته باشید.
هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.